پوکی استخوان یا استئوپورز، یک بیماری استخوانی پراکنده و شایع است که با کاهش تراکم و کیفیت استخوان مشخص می‌شود. این وضعیت موجب ضعف و شکنندگی استخوان‌ها می‌شود و احتمال شکستگی‌ها، به‌ویژه در ناحیه لگن، ستون فقرات و مچ دست را افزایش می‌دهد. در ادامه به بررسی عواملی که باعث ایجاد پوکی استخوان می‌شوند، علائم آن، روش‌های تشخیص و درمان، رژیم غذایی مناسب و فعالیت‌های ورزشی مورد نیاز می‌پردازیم.
چه کسانی در معرض خطر ابتلا به پوکی استخوان هستند؟
پوکی استخوان معمولاً در افراد بالای ۵۰ سال و به‌ویژه در زنان پس از یائسگی رخ می‌دهد. تغییرات هورمونی پس از یائسگی باعث کاهش شدید تراکم استخوانی می‌شود. همچنین، عوامل زیر خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می‌دهند:
- سابقه خانوادگی پوکی استخوان
- کمبود طولانی مدت کلسیم و ویتامین D
- سبک زندگی کم‌تحرک
- استفاده از برخی داروها مانند کورتیکواستروئیدها
- اختلالات غدد درون‌ریز مانند کم‌کاری تیروئید
علائم پوکی استخوان
در مراحل اولیه، پوکی استخوان علائم واضحی ندارد و اغلب به عنوان “بیماری خاموش” شناخته می‌شود. با این حال، نشانه‌های زیر ممکن است با پیشرفت بیماری بروز کنند:
- درد ناحیه پشت به علت شکستگی‌های میکروسکوپی استخوان‌های ستون فقرات
- کاهش قد به مرور زمان
- شکستگی‌های آسان و غیرمنتظره حتی با ضربات بسیار خفیف
- خمیدگی قامت
روش تشخیص پوکی استخوان
برای تشخیص پوکی استخوان از روش‌های زیر استفاده می‌شود:
- تراکم‌سنجی استخوان (DXA): این روش غیرتهاجمی میزان تراکم استخوان را اندازه‌گیری می‌کند.
- آزمایش خون و ادرار: برای بررسی سطوح کلسیم، ویتامین D و سایر مواد معدنی
- عکس‌برداری رادیولوژیک: می‌تواند تغییرات استخوانی را نشان دهد.
درمان پوکی استخوان
درمان پوکی استخوان شامل ترکیبی از تغییرات سبک زندگی، داروها و گاهی اوقات جراحی است. داروهای متداول شامل:
- بیس‌فسفونات‌ها: کمک به کاهش شکستگی استخوان
- داروهای هورمونی: مانند استروژن برای زنان پس از یائسگی
- مکمل‌های کلسیم و ویتامین D
رژیم غذایی برای پوکی استخوان
تغذیه مناسب نقش کلیدی در مدیریت و پیشگیری از پوکی استخوان دارد. رژیم غذایی غنی از کلسیم و ویتامین D ضروری است. مصرف روزانه کافی از این مواد می‌تواند به حفظ و بهبود تراکم استخوان کمک کند.
کدامیک از مواد غذایی کلسیم بیشتری دارند؟
برخی از منابع خوب کلسیم شامل:
- لبنیات مانند شیر، پنیر و ماست
- سبزیجات برگ‌دار سبز مانند کیل و اسفناج
- ماهی‌هایی با استخوان‌های نرم مانند ساردین
- محصولات غنی شده با کلسیم مانند بعضی انواع نوشیدنی‌های گیاهی و آب‌میوه‌ها
فعالیت و ورزش‌های مورد نیاز برای درمان پوکی استخوان
فعالیت بدنی منظم می‌تواند به تقویت عضلات و بهبود تعادل کمک کند، که این امر خود باعث کاهش خطر سقوط و شکستگی می‌شود. ورزش‌های مناسب شامل:
- تمارین وزنه‌ای و مقاومتی
- پیاده‌روی و تمارین هوازی کم‌تأثیر
- تمارین تعادلی و انعطاف‌پذیری مانند یوگا و تای چی
در نتیجه، پوکی استخوان یک بیماری قابل مدیریت است که با تشخیص به موقع و انتخاب روش‌های درمانی مناسب، می‌توان کیفیت زندگی افراد مبتلا را بهبود بخشید. تغییرات سالم در سبک زندگی، رژیم غذایی متعادل و گنجاندن ورزش‌های روزانه از مؤثرترین راه‌ها برای مقابله با این وضعیت هستند.
